آیا می‌دانید شهرداری می‌تواند هزینه‌های آماده‌سازی و عمران زمین‌های شهری (مانند ایجاد خیابان، فضای سبز و…) را مستقیماً و بدون نیاز به حکم دادگاه از مالکین وصول کند؟ ماده 103 قانون شهرداری، به اعلامیه‌های بدهی شهرداری در این خصوص، قدرت اجرایی اسناد رسمی را داده است. در این مقاله به طور کامل با این فرآیند قانونی، شرایط آن، مدارک لازم و مراحل صدور اجرائیه از طریق دفاتر اسناد رسمی آشنا می‌شوید.
وصول هزینه‌های آماده‌سازی زمین توسط شهرداری: راهنمای ماده 103
توسعه شهری و آماده‌سازی زمین‌ها برای ساخت‌وساز، نیازمند تأمین هزینه‌های قابل توجهی است که قانون‌گذار راهکاری سریع و کارآمد برای وصول آن توسط شهرداری پیش‌بینی کرده است.
ماده ۱۰۳ قانون شهرداری: ابزاری برای تأمین هزینه‌های عمران شهری
توسعه شهری و آماده‌سازی زمین‌ها برای ساخت‌وساز، نیازمند تأمین هزینه‌های قابل توجهی است که قانون‌گذار راهکاری سریع و کارآمد برای وصول آن توسط شهرداری پیش‌بینی کرده است. بر اساس ماده ۱۰۳ قانون شهرداری، کلیه وزارتخانه‌ها، ادارات دولتی و مالکین خصوصی که قصد تفکیک اراضی خود در محدوده شهر را دارند، موظفند سهم شهرداری از معابر و شوارع عمومی حاصل از تفکیک را به رایگان واگذار کنند و علاوه بر آن، هزینه‌های آماده‌سازی آن را نیز بپردازند.
مهم‌ترین بخش این ماده، قدرت اجرایی است که به شهرداری اعطا شده است. اعلامیه بدهی شهرداری بابت این هزینه‌ها، در حکم سند لازم‌الاجرا بوده و از طریق ادارات اجرای ثبت اسناد و املاک، قابل وصول است. این بدان معناست که شهرداری برای دریافت این مطالبات، نیازی به مراجعه به دادگاه و طی کردن فرآیند دادرسی ندارد و می‌تواند مستقیماً از طریق دفاتر اسناد رسمی برای صدور اجرائیه اقدام کند.
کدام هزینه‌ها مشمول ماده ۱۰۳ می‌شوند؟
این ماده به طور مشخص هزینه‌های مربوط به “آماده‌سازی” اراضی را در بر می‌گیرد. این هزینه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- جدول‌گذاری و آسفالت معابر و خیابان‌های جدید.
- ایجاد و تسطیح پیاده‌روها.
- ایجاد فضای سبز عمومی در نظر گرفته شده در طرح تفکیک.
- تأمین زیرساخت‌های اولیه مانند شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی.
این هزینه‌ها پس از انجام عملیات توسط شهرداری، محاسبه و از مالک یا مالکین زمین مطالبه می‌شود.
مراحل قدم به قدم صدور اجرائیه برای مطالبات ماده ۱۰۳
فرآیند قانونی که شهرداری برای وصول این مطالبات طی می‌کند، به شرح زیر است:
- انجام عملیات آماده‌سازی و محاسبه هزینه‌ها: شهرداری پس از تفکیک زمین توسط مالک، عملیات عمرانی لازم را انجام داده و هزینه‌های آن را بر اساس تعرفه‌های مصوب محاسبه می‌کند.
- صدور و ابلاغ اعلامیه بدهی: شهرداری اعلامیه رسمی بدهی را تنظیم و به مالک یا مالکین زمین به صورت قانونی ابلاغ می‌نماید.
- مراجعه به دفتر اسناد رسمی: در صورت عدم پرداخت بدهی در مهلت مقرر، نماینده قانونی شهرداری با در دست داشتن مدارک، به یکی از دفاتر اسناد رسمی واقع در حوزه ثبتی محل وقوع ملک مراجعه می‌کند.
- تکمیل و ارسال درخواست: سردفتر پس از احراز سمت و بررسی مدارک، درخواست صدور اجرائیه را در سامانه ثبت و به صورت الکترونیکی برای اداره اجرای ثبت ارسال می‌کند.
- شروع عملیات اجرایی: اداره ثبت، اجرائیه را صادر و برای توقیف اموال مالک بدهکار (که می‌تواند خود همان زمین یا سایر اموال وی باشد) اقدام می‌نماید.
مدارک مورد نیاز برای درخواست صدور اجرائیه
شهرداری برای ارائه درخواست خود به دفترخانه، باید مدارک زیر را ارائه نماید:
- مدارک احراز هویت و سمت نماینده شهرداری.
- اعلامیه رسمی بدهی ابلاغ شده به مالک.
- نسخه‌ای از سند مالکیت زمین یا صورت‌مجلس تفکیکی.
- مستندات مربوط به محاسبه هزینه‌ها.
- فرم تقاضانامه تکمیل شده اجرائیه.
اهمیت این ماده در توسعه منظم و عادلانه شهرها
| جنبه |
تأثیر ماده ۱۰۳ |
| تأمین مالی عمران |
منابع مالی لازم برای توسعه زیرساخت‌ها را مستقیماً از منتفعین (مالکین) تأمین می‌کند. |
| عدالت اجتماعی |
هزینه توسعه یک منطقه جدید، به جای شهروندان سایر مناطق، بر عهده مالکین همان منطقه قرار می‌گیرد. |
| توسعه پایدار |
از توسعه بی‌رویه و فاقد زیرساخت جلوگیری کرده و رشد منظم شهر را تضمین می‌کند. |
| کارایی اجرایی |
با حذف نیاز به دادگاه، سرعت وصول مطالبات و در نتیجه، سرعت اجرای پروژه‌های عمرانی را افزایش می‌دهد. |
نکات کلیدی برای مالکین اراضی شهری
- آگاهی از هزینه‌ها قبل از تفکیک: پیش از اقدام به تفکیک زمین خود، از تعرفه‌ها و برآورد هزینه‌های آماده‌سازی که توسط شهرداری اعلام می‌شود، اطلاع حاصل کنید.
- حق اعتراض به میزان هزینه‌ها: اگر به مبلغ اعلامی از سوی شهرداری اعتراض دارید، باید از طریق مراجع قانونی مربوطه (مانند کمیسیون ماده ۷۷ یا دیوان عدالت اداری) اقدام نمایید.
- مسئولیت تضامنی مالکین: در صورتی که یک زمین دارای چندین مالک مشاعی باشد، همه آن‌ها در برابر پرداخت این هزینه‌ها مسئولیت تضامنی دارند.
استعلام و تأیید اصالت اسناد رسمی
امروزه تمامی اسناد رسمی که در دفاتر اسناد رسمی صادر می‌شوند، دارای شناسه یکتا و رمز تصدیق هستند. این دو کد، ابزار شما برای اطمینان از صحت و اصالت سند در هر زمان و مکانی است. برای استفاده از این قابلیت، به سامانه “تصدیق اصالت اسناد و اوراق دفاتر اسناد رسمی” به آدرس my.ssaa.ir مراجعه کرده و با وارد کردن اطلاعات خواسته شده، جزئیات سند را مشاهده کنید.
سوالات متداول در خصوص اجرای مطالبات ماده ۱۰۳ شهرداری
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
ماده ۱۰۳ قانون شهرداری، یک ابزار حقوقی و مالی کارآمد است که به شهرداری‌ها امکان می‌دهد تا با سرعت و قاطعیت، هزینه‌های لازم برای توسعه زیرساخت‌های شهری را تأمین کنند. این قانون، ضمن تضمین حقوق شهرداری، به توسعه منظم و عادلانه شهرها کمک کرده و از تحمیل هزینه‌های توسعه مناطق جدید به سایر شهروندان جلوگیری می‌کند. فرآیند اجرای این مطالبات از طریق ادارات ثبت، نقش مهمی در تحقق این اهداف ایفا می‌کند.
دفتر اسناد رسمی ۹۳۰ تهران، آماده ارائه خدمات به شهرداری‌ها جهت پذیرش و ثبت درخواست صدور اجرائیه برای مطالبات موضوع ماده ۱۰۳ قانون شهرداری مطابق با قوانین و شیوه‌نامه‌های ثبتی می‌باشد.
