وقتی راننده مقصر حادثه‌ای، بیمه ندارد یا از صحنه می‌گریزد، “صندوق تأمین خسارتهای بدنی” خسارت زیان‌دیده را پرداخت می‌کند. اما این پایان ماجرا نیست. قانون به این صندوق قدرت داده تا تمام مبالغ پرداختی را از مقصر حادثه بازپس گیرد. در این مقاله به طور کامل با نحوه صدور اجرائیه برای مطالبات این صندوق، شرایط آن و مدارک لازم از طریق دفاتر اسناد رسمی آشنا می‌شوید.
حادثه با خودروی بدون بیمه یا فراری: نقش صندوق تأمین خسارت
صندوق تأمین خسارتهای بدنی، آخرین پناهگاه و چتر حمایتی قانون برای قربانیان حوادث رانندگی است که مقصر حادثه، بیمه ندارد یا شناسایی نشده است و فراری است.
صندوق تأمین خسارتهای بدنی؛ آخرین پناهگاه قربانیان حوادث
صندوق تأمین خسارتهای بدنی، آخرین پناهگاه و چتر حمایتی قانون برای قربانیان حوادث رانندگی است که مقصر حادثه، بیمه ندارد یا شناسایی نشده است. تصور کنید در حادثه‌ای دچار خسارت جانی شده‌اید و راننده مقصر یا فاقد بیمه‌نامه شخص ثالث است یا از صحنه تصادف فرار کرده است. در چنین شرایطی که دسترسی به بیمه‌گر یا شخص مقصر وجود ندارد، “صندوق تأمین خسارتهای بدنی” وارد عمل شده و خسارت بدنی شما را جبران می‌کند.
اما این حمایت به معنای نادیده گرفتن مسئولیت راننده مقصر نیست. بر اساس مواد ۲۵ و ۲۶ قانون بیمه اجباری شخص ثالث، صندوق پس از پرداخت خسارت، این حق را دارد که برای بازپس‌گیری (بازیافت) وجوه پرداخت شده، به مسبب حادثه مراجعه کند. قانون به این صندوق نیز قدرت اجرایی ویژه‌ای اعطا کرده تا بتواند مطالبات خود را بدون نیاز به حکم دادگاه و مستقیماً از طریق اداره اجرای ثبت، وصول نماید. این فرآیند از طریق دفاتر اسناد رسمی آغاز می‌شود.
در چه شرایطی صندوق خسارت را پرداخت و سپس بازپس می‌گیرد؟
صندوق در موارد زیر ابتدا خسارت زیان‌دیده را پرداخت کرده و سپس برای بازیافت آن علیه مقصر یا مسئول حادثه، اجرائیه صادر می‌کند:
- الف) فقدان، انقضا یا بطلان بیمه‌نامه: در صورتی که وسیله نقلیه مقصر حادثه فاقد بیمه‌نامه معتبر باشد. در این حالت، اجرائیه علیه مسبب حادثه صادر می‌شود.
- ب) ورشکستگی یا تعلیق پروانه بیمه‌گر: اگر شرکت بیمه مقصر، ورشکسته یا پروانه فعالیت آن تعلیق یا لغو شده باشد. در این حالت، اجرائیه علیه بیمه‌گر و مدیران آن صادر می‌گردد.
- پ) شناخته نشدن وسیله نقلیه مقصر (راننده فراری): در حوادثی که مقصر از صحنه متواری شده اما بعداً شناسایی می‌شود. در این حالت اگر خودروی مقصر بیمه داشته باشد، اجرائیه علیه بیمه‌گر و اگر نداشته باشد، علیه خود مسبب حادثه صادر می‌شود.
- ج) خسارت ناشی از سرنشینان خارج از ظرفیت: اگر علت اصلی خسارت، حمل سرنشین بیش از ظرفیت مجاز خودرو باشد. در این حالت، اجرائیه علیه مسبب حادثه صادر می‌شود.
مراحل صدور اجرائیه برای مطالبات صندوق
فرآیند قانونی بازپس‌گیری وجوه توسط صندوق به شرح زیر است:
- پرداخت خسارت به زیان‌دیده: ابتدا صندوق مطابق وظیفه قانونی خود، خسارت بدنی را به طور کامل به شخص ثالث زیان‌دیده پرداخت می‌کند.
- جمع‌آوری مدارک اثباتی: صندوق مدارک لازم برای اثبات یکی از شرایط فوق را جمع‌آوری می‌کند.
- مراجعه به دفتر اسناد رسمی: نماینده قانونی صندوق با در دست داشتن مدارک، به یکی از دفاتر اسناد رسمی واقع در محل اقامت خود (صندوق) مراجعه می‌کند.
- ثبت و ارسال درخواست: سردفتر پس از بررسی مدارک، درخواست صدور اجرائیه را در سامانه ثبت و به صورت الکترونیکی به اداره اجرای ثبت ارسال می‌کند.
- شروع عملیات اجرایی: اداره ثبت، اجرائیه را صادر و به شخص مسئول (راننده مقصر، بیمه‌گر ورشکسته و…) ابلاغ می‌کند و در صورت عدم پرداخت، عملیات توقیف اموال را آغاز می‌نماید.
مدارک لازم برای درخواست صدور اجرائیه (تفکیک شده)
صندوق برای هر یک از سناریوهای فوق باید مدارک مشخصی را به دفترخانه ارائه دهد:
- برای حالت “فقدان بیمه‌نامه” (بند الف):
- مدارک هویتی نماینده صندوق و اسناد پرداخت خسارت.
- تأییدیه بیمه مرکزی (قابل استعلام از سامانه سنهاب) مبنی بر نداشتن بیمه‌نامه معتبر.
- برای حالت “ورشکستگی بیمه‌گر” (بند ب):
- مدارک هویتی و اسناد پرداخت.
- حکم دادگاه مبنی بر ورشکستگی یا توقف یا تعلیق پروانه بیمه‌گر.
- برای حالت “راننده فراری شناسایی‌شده” (بند پ):
- مدارک هویتی و اسناد پرداخت.
- گزارش راهنمایی و رانندگی یا پلیس که حاکی از شناخته شدن وسیله نقلیه مسبب حادثه باشد.
- برای حالت “سرنشین خارج از ظرفیت” (بند ج):
- مدارک هویتی و اسناد پرداخت.
- اصل یا تصویر قرارداد بیمه (در صورتی که خودرو بیمه داشته باشد).
اهمیت این قانون در نظام بیمه و عدالت اجتماعی
این مکانیسم قانونی نقش بسیار مهمی در جامعه ایفا می‌کند:
- حمایت از قربانیان: تضمین می‌کند که هیچ قربانی حادثه رانندگی به دلیل مشکلات بیمه‌ای مقصر، بدون حمایت مالی باقی نمی‌ماند.
- حفظ منابع صندوق: با بازپس‌گیری وجوه، منابع صندوق برای حمایت از قربانیان آینده حفظ می‌شود.
- ترویج فرهنگ بیمه: این قانون یک عامل بازدارنده قوی است و رانندگان را به تهیه بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر ترغیب می‌کند.
- اجرای عدالت: تضمین می‌کند که مسئولیت نهایی بر عهده شخصی است که با تخلف یا عدم رعایت قانون، باعث ایجاد خسارت شده است.
نکات مهم برای تمام رانندگان و صاحبان وسایل نقلیه
- بیمه شخص ثالث اجباری است: رانندگی حتی برای یک روز بدون بیمه‌نامه معتبر می‌تواند عواقب مالی جبران‌ناپذیری برای شما به همراه داشته باشد.
- در صحنه حادثه بمانید: فرار از صحنه تصادف، علاوه بر جرم بودن، می‌تواند منجر به این شود که صندوق پس از پرداخت خسارت، کل مبلغ را از شما مطالبه کند.
- تمدید به موقع بیمه‌نامه: همواره تاریخ انقضای بیمه‌نامه خود را مد نظر داشته باشید و قبل از اتمام، آن را تمدید کنید.
استعلام و تأیید اصالت اسناد رسمی
امروزه تمامی اسناد رسمی که در دفاتر اسناد رسمی صادر می‌شوند، دارای شناسه یکتا و رمز تصدیق هستند. این دو کد، ابزار شما برای اطمینان از صحت و اصالت سند در هر زمان و مکانی است. برای استفاده از این قابلیت، به سامانه “تصدیق اصالت اسناد و اوراق دفاتر اسناد رسمی” به آدرس my.ssaa.ir مراجعه کرده و با وارد کردن اطلاعات خواسته شده، جزئیات سند را مشاهده کنید.
سوالات متداول در مورد صندوق تأمین خسارتهای بدنی
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
صندوق تأمین خسارتهای بدنی، یک نهاد حیاتی برای تحقق عدالت و حمایت اجتماعی در حوادث رانندگی است. قدرت اجرایی این صندوق برای بازیافت خسارات، ضمن تضمین پایداری منابع آن، یک پیام روشن برای تمام رانندگان دارد: مسئولیت‌پذیری و رعایت قانون، به ویژه داشتن بیمه‌نامه شخص ثالث، یک اصل خدشه‌ناپذیر است. این مکانیسم قانونی تضمین می‌کند که ضمن حمایت از زیان‌دیدگان، مقصران حوادث نیز پاسخگوی اعمال خود باشند.
دفتر اسناد رسمی ۹۳۰ تهران، آماده ارائه خدمات به صندوق تأمین خسارتهای بدنی جهت پذیرش و ثبت درخواست صدور اجرائیه مطابق با قوانین و شیوه‌نامه‌های ثبتی می‌باشد.
